Çaykara Makaleler

TAŞÖREN (ZELEKA) 1965

İlk olarak 1681 vergi defterlerinde 10 haneli bir köy hüviyeti ile ortaya çıkan Zeleka, 1700´lü yıllarda, Zeleka´ya gelip köyün en son bölümü olan Boğa Mahallesi´ne yerleşen İksenitli Ömer Efendi´nin iskânı ile kuruluşunu tamamlar. Zaman içinde, Boğa Düzü´nden Kale´ye, Huş Mahallesi´nden Holaysa´ya mevcut köy arazisi bölüşülür ve tapulanır.

Boğa Mahallesi ile İtırmağı çayırları arası ağaçlık, köy ortak malı meradır. Bu kısımdan bazen para karşılığı bazen de bilâbedel (parasız) odun ve kereste dağıtımı yapılır. Güzün de yaprakları, belirlenen günlerde hep beraber toplanır. Köy bekçisi yıl boyu meranın güvenliğinden de sorumludur. Yani idarece belirlenen durumlar haricinde kimse meradan bir şey alamaz.

Zamanla köy nüfusu artar, köy kalabalıklaşır ve ihtiyaçlar çoğalır. Mahmut Oğlu Hudek Numan Efendi (1860-1922) Of Müftülüğü´ne tayin edilir. Devlet katında önemli bir şahsiyetin varlığından da istifade edilerek meranın Kamara-İtırmağı yolundan aşağı kısmı bölüşülür, gerisi yine ortak kullanımda mera olarak kalır.

Nihayet 1960´lı yılların ortalarında köy nüfusu doruğa ulaşır. On hanelik Zeleka, hicretlere rağmen 150 haneyi aşar. Ergenekon´a sığmaz olur Zelekalılar. Daha rahat geçim için, kalan meraların da bölüşümü gündeme alınır ve gerçekleştirilir.

Muhtar, Aziz Oğlu Alibey Kaba (1911-1986)´dır. Toplantılar yapılır, kararlar alınır ve Gavuşoğlu Mehmet Arslantürk (1904-1983)´ün başkanlığında; Hudekoğlu Mehmet Tuncer (1910-1987), Atmaca Salih Oğlu Sadık Doğan (1931-1996), Çerek Ömer Oğlu Talip Aydın (1924-1995), Hamit Oğlu Yusuf Akyüz (1915-2006), Çerek Ömer Oğlu Mehmet Aydın (1926-2005) ve Taka Hasan Oğlu Ekrem Teke (1939-1998)´den müteşekkil tam yetkili bir komisyon oluşturulur. Temelli Aziz Mehmet Oğlu, Köy Bekçisi Ali Aydın (1922-1997) da komisyonun yardımı için görevlendirilir.

Komisyon önce pay sahibi olacak hane halkı reislerini belirler. Kalabalık aileler bir grupta, orta aileler bir grupta ve küçük aileler başka bir grupta listelenir. Buna göre büyük, orta ve küçük olmak üzere üç çeşit parselasyon planlanır. Günlerce arazi çalışması yapılır. Yerinde ölçümler ve kıymet değerlendirmeleri yapılır. Kamara-Taşhana Yolu ile Batiha Düzü arası için ayrı; Batiha Düzü ile Stros Tepesi arası için ayrı olmak üzere, krokiler çizilir. Her iki bölge için küçük, orta ve büyük parseller belirlenir. Parseller kartonlar üzerinde ölçüleri ile çizilir. Çizilen krokiler biri kaybolursa diğerleri bulunsun ve ileride unutulan veya sorun çıkaran parseller yeniden belirlenebilsin diye üç ? dört nüsha olarak çoğaltılır.

Belirlenen bir pazar günü Merkez Camii´nin üst katındaki dershane kısmında, hane halkı reislerinin katılımı ile kuralar çekilir ve kime hangi parsellerin düştüğü kayda geçilir. Daha sonra yine belirlenen günlerde araziye çıkılır, parseller sahiplerine veya yakınlarına, sınırları belirlenerek teslim edilir. Yapılan masrafların karşılanabilmesi için de, kuraya katılan her hane halkı reisinden belli bir ücret tahsil edilir.

Benim ilkokul yıllarıma tesadüf eden bu olayın kura çekimine babamla, parsel teslimine de annemle iştirakimin fotoğrafları net olarak zihnimdedir.

Hava güneşli, ortalık bayram yeri gibidir. Komisyon görevlileri, ellerinde takriben 2 metrelik çubuklarla, araziyi ölçüyor ve ilgili parseli kura sahibine teslim ediyordu. Bizim parselimizin biri Taşhana Yolu´nda Fati´nin Gürgenliği´nde, Memişin Çayırı´nın hemen üstünde; ikincisi de Stros Tepesi´ndeydi.

Daha sonra gerek çocukluğumda, gerekse öğretmen olarak köyde ikamet ettiğim yıllarda, odun kestik taşıdık bu parsellerden herkes gibi. Parselini 2000-3000 liraya satan da oldu. Tapuları yoktu tabii olarak ancak sorun halinde Alibey Kaba, Mehmet Arslantürk, Mehmet Asanoğlu, Yusuf Akyüz, ? ellerindeki krokilerle imdada yetişiyor, sorunu hallediyordu.

Sonra ne mi oldu? 2000´li yılların başında çıkarılan anlaşılması imkansız bir yasa ile ve hak sahiplerine beş kuruş ödemeden, dedelerimizin tapulu çalılıkları ile beraber mera parsellerimiz de güle oynaya elimizden kaydı gitti.

Açıkçası dedelerimizin dişleri ve tırnakları ile edindikleri toprakları koruyamadık. Ancak ben şahsen bizden sonra oralara sahip çıkılacağına ve toprağımızın, yapılan yanlıştan dönülerek, iadesini sağlayacak nesillerin geleceğine inanıyorum. Zira hiçbir haksızlık baki kalamaz, kalmamalıdır. Her hanesinden en az bir ferdini Çanakkale´de, Sarıkamış´ta ve İstiklâl Savaşı´nda şehit veren bir yöreye böyle bir muamele reva görülmemeliydi.

Şimdi ?Birinci Taksimat?ın hikayesini ileride ele almak ümidiyle bu İkinci Mera Taksimatı´nda köyümüzü temsil eden hane halkı reislerinin kim olduklarını, Heyet Başkanı´nın günümüze ulaşan listelerinden görerek selamlayalım ve rahmetle analım onları isterseniz.

KURAYA KATILAN HANE HALKI REİSLERİ: